ن : بنفشه
یکی از مهم‌ترین و معروف‌ترین بناهای تاریخی شهر یزد، مسجد جامع آن است. اصلاً این طور بگوییم که نماد این شهر مناره‌های بلند مسجد جامع یزد است که از دور دست هم قابل دیدن است. این مسجد با قدمت ۹۰۰ ساله‌اش توانسته به یکی از باارزش‌ترین مکان‌های دیدنی ایران تبدیل شود و گردشگران ایرانی و خارجی زیادی را مجذوب خودش کند. خوشبختانه مسجد جامع یزد به عنوان یک اثر ملی در لیست آثار ملی ایران ثبت شده و برای حفظ و نگهداری از آن اقدامات لازم انجام می‌شود.
تاریخچه مسجد جامع یزد
قدمت دور و دراز این مسجد باعث شده ساخت آن به دست افراد مختلفی بیافتد. در واقع تکمیل این بنا به دوره‌های صفویان، تیموریان، ایلخانیان و قاجاریان برمی‌گردد. بخش‌های مختلف مسجد جامع یزد در بازه‌ی زمانی ۱۰۰ ساله ساخته شدند و همین باعث شد که ساخت آن به افراد مختلفی نسبت داده شود. اما در بین آن‌ها شخصی به نام علاءالدوله کالنجار معروف‌ترین کسی است که در ساخت‌وساز مسجد جامع یزد نقش داشته است. کالنجار به عنوان حاکم یزد بین سال‌های ۴۷۴ تا ۴۹۸ شمسی برای احداث این مسجد عظیم نقشه‌های زیادی کشید ولی با فوت او پروژه نیمه تمام ماند تا چند سال بعد شخص دیگری ادامه این فعالیت را به عهده گرفت. شهر یزد در دوران زرتشتیان میزبان آتشکده‌های زیادی بوده؛ بعد ورود اسلام به ایران اکثر این آتشکده‌ها به مسجد تبدیل شدند. مسجد جامع یزد هم یکی از همین موارد است. با احتساب این موارد محل کنونی مسجد جامع یزد قرن‌هاست که محل عبادت پروردگار بوده است.
معماری اسلامی مسجد جامع یزد
این مسجد با مساحت ۹۸۰۰ مترمربعی در بخش مرکزی شهر یزد قرار دارد؛ طول آن ۱۰۴ متر و عرضش ۹۹متر است. چندین در ورودی و خروجی برای رفت و آمد به این مسجد بزرگ در نظر گرفته شده است. معماری خارق‌العاده‌ای که در ساخت این بنا پیاده‌سازی شده و ترکیب رنگ بی‌نظیر کاشی‌های این مسجد، توانسته آن را مثل یک نگین آبی رنگ، بین رنگ خاکی سطح شهر به رخ بکشاند. مسجد جامع یزد از یک ایوان، ۲ گرمخانه، گنبدخانه، ۲ شبستان و یک صحن بسیار بزرگ تشکیل شده است. مناره‌های مسجد جامع یزد ۵۲متر ارتفاع و ۸متر قطر دارند. گنبد مسجد جامع دوپوسته است و قطر لایه بیرونی آن ۱۷ متر می‌باشد. پلان اصلی مسجد چهارگوش است، به همین دلیل آن را تقلیدی از پلان کعبه می‌دانند. مسجد جامع یزد امروز در ضلع غربی خیابان امام خمینی، محله دروازه شاهی واقع‌شده است.
سبک معماری این مسجد سبک آذری است که با نظر استاد پیرنیا برای ساخت مسجد جامع یزد از آن استفاده شده است. نمونه‌های این نوع از معماری را در هرات و بخارا هم می‌توان دید. به این روش، سبک مغول یا ایرانی-مغول هم گفته می‌شود. در طول تاریخ تغییرات زیادی روی این مسجد اتفاق افتاده است؛ مثلاً اضافه شدن ایوان مرمر، نصب کتیبه‌های جدید و ساخت رواق با گچ و آجر از جمله این موارد هستند. لازم به ذکر است مسجد کنونی از دوره قاجار تا به امروز تغییر نداشته است. قدیمی‌ترین کتیبه‌ای که در این مسجد وجود دارد به سال ۷۶۵ هجری قمری برمی‌گردد. این کیبه در ورودی شرقی مسجد قرار دارد و متن وقف‌نامه مسجد در آن نوشته شده است. مسجد جامع یزد یکی از قدیمی‌ترین نمونه‌های معماری در قرن نهم هجری به شمار می‌رود.
نکته‌ی جالبی که در مورد این مسجد وجود دارد این است که در مصالح آن از خاک کربلا و گلاب استفاده شده است. نمادهای زیادی در سرتاسر این مسجد وجود دارد که شیعی بودن آن را اثبات می‌کند. مثلاً ستاره پنج پری که نام‌های پنج تن آل عبا بر آن حک شده از جمله طرح‌هایی است که در کاشی‌های مسجد جامع یزد دیده می‌شود. برای نورپردازی و روشن شدن این مسجد هم از انعکاس نور و گچ‌بری‌های مخصوص کمک گرفته شده است. در تزئینات بی‌نظیر کار شده روی دیوارهای مسجد جامع، از کاشی‌کاری و طرح‌هایی با نام امام علی (ع) استفاده شده است. همین‌طور نمادهای مقدس مربوط به دوران ایران باستان که در تخت جمشید هم دیده شده، ما بین کاشی‌های این مسجد وجود دارد.
نظرات شما عزیزان:
:: موضوعات مرتبط: سفر و گردشگری، ،
تبادل لینک هوشمند